Początki parafii w Marcyporębie

Pierwsze zapisy o parafii pw. św. Marcina w Marcyporębie pochodzą z 1335 r., a dotyczą składanego świętopietrza.
Historia wsi i kościoła związana jest z rycerskim rodem Radwanitów. Założycielem wsi był Marek Radwanita herbu Radwan. Do dzisiaj istnieje na terenie parafii miejsce zwane jako „Zamczysko”, gdzie był gród, stanowiący gniazdo rodowe Radwanitów. W okresie reformacji w latach (1575-1615) kościół zamieniono na zbór kalwiński. Po powtórnym przejęciu przez katolików, kościół ponownie konsekrowano.

Obecna świątynia jest prawdopodobnie trzecim Kościołem powstałym w tym miejscu. Wybudowana została w stylu gotyckim z drewna modrzewiowego w latach 1670-1672. Kościół zaliczany jest do tzw. gotyckich kościołów drewnianych o czym świadczą rozwiązania architektoniczne, takie jak: trójboczne zamknięcie prezbiterium, wysmukłość bryły, półkoliste zakończenie okien i drzwi, półkolisty wykrój tęczy. Wokół kościoła znajdował się cmentarz parafialny, a pozostałością po nim jest grobowiec rodziny Baumów, dziedziców Kopytówki posadowiony po zachodniej stronie kościoła.
Staraniom ks. Eugeniusza Łudzika w latach 1976-1983r. kościół poddano gruntownemu remontowi. Świątynia została powiększona w kierunku zachodnim o okazałą kruchtę z wieżą. Wymieniono dach. Remontowi poddano też murowaną dzwonnicę z 1830 r.

Lata późniejsze obfitowały w szereg remontów. Fundament kościoła obłożono kamieniem oraz teren przyległy został ogrodzony parkanem nawiązującym do charakteru świątyni. Obecnie ukształtowana świątynia tworzy pewien niespotykany klimat drewnianego wiejskiego kościółka, w którym historia i sakrum przenikają się nawzajem.

Sakrum naszej świątyni to więcej niż standardy ogólnie przyjęte. W tym miejscu trzeba niewątpliwie wskazać na pochodzenie cudami słynącego obrazu Matki Bożej Kalwaryjskiej (Matki Bożej Płaczącej). Obraz pochodzi z Kopytówki wchodzącej w skład parafii Marcyporęba. Obraz Matki Bożej Kalwaryjskiej nim został umieszczony w klasztorze w Kalwarii Zebrzydowskiej znajdował się w drewnianym dworze w Kopytówce, należącym do Stanisława z Brzezia Paszkowskiego. W dniu 3 maja1641 r. miało miejsce cudowne objawienie krwawych łez na wizerunku Matki Bożej, stąd pierwsza nazwa obrazu to Matka Boża Płacząca. Obraz przez hrabiego Paszkowskiego został podarowany do kalwaryjskiego klasztoru Ojców Bernardynów, gdzie od wieków darzony jest kultem religijnym. W pobliżu miejsca, gdzie znajdował się dawny dwór Paszkowskich miejscowa rodzina z Kopytówki ufundowała w 1909r. przydrożną figurę Matki Bożej Kalwaryjskiej. Wydarzenie sprzed wieków upamiętnia też kapliczka z 2002 r. Na tablicy fundacyjnej czytamy: Na pamiątkę pielgrzymki Ojca Świętego Jana Pawła II do Kalwarii Zebrzydowskiej do Matki Boskiej Kalwaryjskiej, który to obraz pochodzi ze wsi Kopytówka. Pod Twoją obronę uciekamy się – Miej w swojej opiece całą parafię Marcyporęba.

W ramach wizyt duszpasterskich w latach 60. i 70. XX w. parafię odwiedzał jako biskup krakowski ks. kard. Karol Wojtyła. Z parafią związane są od 1954 r. siostry zakonne ze Zgromadzenia Najświętszej Rodziny z Nazaretu, które mają tutaj swój dom zakonny. W ramach swojej posługi duszpasterskiej prowadzą katechizację w pobliskich szkołach oraz prowadzą przedszkole .

Współcześnie parafia obejmuje miejscowości: Marcyporębę, Kopytówkę, oraz część Nowych Dworów. Do lat 80. XX w. do parafii należała jeszcze Brzeźnica i Stanisław Górny.

W parafii tradycyjnie od wieków odbywają się dwa odpusty w lipcu z okazji święta Matki Bożej Szkaplerznej i w listopadzie ku czci św. Marcina.

Otoczenie Kościoła

Świątynia wybudowana została z posadowieniem tzw. „orientowanym” tzn. z prezbiterium wraz z ołtarzem zwróconym na wschód. Od strony zachodniej znajduje się wejście do kościoła, a obok XVI wieczna kropielnica z piaskowca, oraz zabytkowy grobowiec rodziny Baumów (wielce zasłużonych dla Galicji, ówczesnych właścicieli dworu w Kopytówce). W części północno-zachodniej znajduje się murowana dzwonnica z XIX wieku.

Wnętrze Kościoła

Najstarszym zabytkiem w kościele jest gotycki krzyż datowany przed XV w. z rzeźbą Chrystusa, pochodzącą z wcześniejszego kościoła umieszczoną na gotyckim XV wiecznym krucyfiksie. Krzyż ten jest umieszczony w centralnym miejscu tęczy. Obok krzyża znajdują się nieco późniejsze rzeźby „Grupy Ukrzyżowania”: z lewej strony Matki Bożej Bolesnej, z prawej św. Jana Ewangelisty oraz klęczącej pod krzyżem św. Marii Magdaleny.

 

XV wieczny krzyż

Ołtarz główny

Odrestaurowany w roku 2008, rokokowy ołtarz główny pochodzi z drugiej połowy XVII wieku. Polichromowany bogato złocony wielokondygnacyjny ołtarz w retabulum posiada obraz Matki Bożej Wniebowziętej z 1626 roku oraz wymienne obrazy Chrystusa Ukrzyżowanego i św. Marcina z XIX i XX w. W zwieńczeniu ołtarza patron, rycerz św. Marcin w scenie darowania płaszcza żebrakowi.

Ołtarz główny

W bocznych kwaterach retabulum umieszczone są obrazy z postaciami św. Szczepana – po lewej stronie i św. Wawrzyńca – po prawej stronie, pochodzące z XIX/XX w.

Retabulum flankują dwie rzeźby złocone i polichromowane apostołów św. Piotra – po lewej stronie i św. Pawła po prawej stronie. Antepedium późniejsze stanowi tkanina z symbolicznym przedstawieniem kwiatowym, utworzonym z drobnych koralików. W dolnej kondygnacji po obu stronach znajdują się wejścia prowadzące za ołtarz z drzwiami ozdobionymi stylizowanym wazonem wypełnionym kwiatami.

W latach 2005-2008 z inicjatywy ks. proboszcza Jana Giądły przeprowadzona została renowacja najbardziej
wartościowych zabytków w kościele.

Ołtarz MB Nieustającej Pomocy

W lewej części nawy głównej znajduje się ołtarz ku czci Matki Bożej nieustającej pomocy.
Jednokondygnacyjny rokokowy, złocony ołtarz, pochodzi z drugiej połowy XVIII w. W szczycie obraz Św. Jana Nepomucena na płótnie.

Ołtarz MB Różańcowej

W prawej części nawy głównej znajduje się ołtarz ku czci Matki Bożej Różańcowej. Zdobiony rokokowy ołtarz pochodzi z drugiej połowy XVIII w. W szczycie olejny obraz Św. Antoniego na płótnie.

Ołtarz w kaplicy

Barokowo-klasycystyczny przyścienny ołtarz powstał w pierwszej połowie XIX w. W szczycie jednoosiowego ołtarza znajduje się promienista gloria. Po obu stronach stoją barokowe aniołki w tanecznych pozach. W centralnej części został umieszczony obraz „Serce Pana Jezusa”, na odwrocie napis: „1875 w Krakowie malowany za staraniem ks. Foxa, proboszcza w Marcyporębie”.

Rokokowa ambona

Umieszczona w prezbiterium XVIII wieczna rokokowa ambona w kształcie wielobocznej czaszy wraz z baldachimem zwieńczonym stojącą postacią Michała Archanioła. Archanioł przedstawiony został w scenie walki ze smokiem.

Chrzcielnica

Renesansowa chrzcielnica
datowana na rok 1545 w kształcie kielicha z ręcznie formowanym nakryciem miedzianym,
zwieńczonym krzyżem wspartym na kuli ziemskiej, opasanej wężem z jabłkiem w paszczy.

Portal z kruchty

Powstanie datowane jest na rok 1670. Półkolisty profilowany wykrój w typie Długoszowskim. U szczytu, na osi znajduje się rozetka z symetrycznymi ślimacznicami.

Portal do zakrystii

U wejścia do zakrystii znajduje się barkowy prostokątny portal tzw. uszaty, z centralnie umieszczoną
wewnętrzną rozetą. Datowany na koniec XVIII wieku

Feretron z obrazem Matki Bożej Szkaplerznej

Wczesnobarokowy feretron powstał ok. 1664 roku. Przedstawienie wielofigurowe adoracji Matki Bożej Szkaplerznej z centralnie umieszczoną postacią Maryi pochyloną ku adorującym postaciom. Druga strona przedstawia Matkę Bożą w czerwonej sukni z dzieciątkiem na ręku. W prawej dłoni trzyma szkaplerze.

Feretron Św. Zofii i Barbary

Dwustronny rokokowy feretron z połowy XVIII wieku. Obrazy zostały ujęte profilowaną ażurową płaskorzeźbioną ramą z motywami ornamentu Rocaille. Św. Barbara zwrócona twarzą w modlitewnym uniesieniu w kierunku kielicha z hostią. Z drugiej strony obraz Św. Zofii z córkami.